Bireysel Emeklilik Sisteminde Değişen Kesintiler (2016 Şubat)
01.01.2016 tarihi itibarı ile bireysel emeklilik sisteminde yeni bir yönetmelik hayata geçti. Özellikle kesintiler konusunda uygulamalarda ciddi değişiklikler yapıldı.
Değişiklikler hem yeni sözleşmeleri hem de yürürlükte olan sözleşmeleri kapsamaktadır.
Emeklilik şirketleri, yeni açılan bir sözleşmede 1 kereye mahsus giriş aidatı kesintisi yapabiliyordu. En fazla Aylık Brüt Asgari Ücretin %75 i kadarlık bir rakamdı bu. Bunun tamamını isterlerse sözleşme kurulunca alıyorlar, isterlerse de bir kısmını alıp, kalan kısmını belli bir süre erteliyorlardı. Katılımıcı bu ertelenen sürede sistemden çıkış yapmazsa, şirket de bu alacağından vazgeçebiliyordu. Tabii sözleşme ilk kurulurken giriş aidatına ilişkin politika yazılı olarak katılımcıya bildiriliyordu.
Yönetim gideri kesintisi ise, aylık olarak yatırılan katkı payları üzerinden her seferinde alınan bir paraydı. Bu da en fazla ödenen katkı payının %2’ si üst sınırıyla alınıyordu.
Şimdi bu iki kesinti de ortadan kalktı. Daha doğrusu sadeleşip tek bir kesinti haline geldi.
Emeklilik şirketleri bundan sonra, sözleşmenin kuruluş tarihinden itibaren ilk 5 sene boyunca her seneye ilişkin aylık brüt asgari ücretin %8,5’ i üst limitiyle limitiyle kesinti yapabilecek. 6. seneden itibaren kesinti yapamayacak.
Mevcut Sözleşmelerde kesinti uygulamaları sözleşmede belirtildiği gibi devam edecektir. Fakat eğer bu kesinti miktarı Aylık Brüt Asgari Ücretin %8,5’ undan fazla bir rakama denk geliyorsa, bundan sonra bu üst limiti geçemeyecektir.
En fazla 5 sene boyunca kesinti yapılır kuralı, yürürlükteki sözleşmeler için de geçerli olacaktır. Sözleşmenin ilk kuruluş tarihi itibariyle kontrol yapılıp, 5 seneyi tamamlamış sözleşmelerden kesinti yapılmayacaktır. Tamamlamamış olanlardan ise mevcut sistem, 5 senenin tamamlanacağı tarihe kadar devam edecektir.
Dikkat çeken bir nokta da şudur: “Emeklilik şirketleri en fazla 5 sene boyunca kesinti yapabilecektir.” cümlesinin bir diğer anlatımı da “Emeklilik şirketlerinin 5 senelik süre için kesinti yapmaya hakkı vardır” şeklinde olmaktadır.
Bunu açmak gerekirse, sisteme giriş tarihinden itibaren 5 seneyi doldurmadan sistemden ayrılmak isteyen katılımcılardan, 5 senelik süreye denk gelen ve henüz gerçekleşmemiş kesintiler, katılımcının hesabından indirilecektir. Bu aynı zamanda ertelenmiş giriş aidatının yeni yönetmeliğe göre tanımlanmış halidir.
Diyelim ki katılımcı ocak 2016 da sisteme girdi. 2016 senesinin Aylık Brüt Asgari Ücretinin %8,5’ u kadarlık bir kesinti yapıldı. Ocak 2017’ de de 2017 senesine göre %8,5’ luk kesinti yapıldı. Ve 2017 senesinin sonuna doğru sistemden çıkma kararı aldı. Bu durumda emeklilik şirketi katılımcının birikimlerinden 2018, 2019, ve 2020 senelerine ilişkin %8,5’ luk kesinti rakamlarını birikimden indirip, kalan rakamı ödeyecektir (Tabii gelir vergisi ile ilgili uygulamalar da aynı şekilde devam ettiği için onları da ayrıca belirtmiyorum). İleriki senelerin Aylık Brüt Asgari Ücreti önceden bilinemeyeceği için, 5 senenin dolmasına kaç sene kalmış ise, en son Aylık Brüt Asgari Ücretin %8,5’ una denk gelen rakam onunla çarpılıp, çıkan tutar birikimden indirilecektir.
Fon işletim gideri kesintisi uygulamasından bir değişiklik yapılmamıştır. Katılımcıların sahip oldukları fon büyüklüğü üzerinden günlük olarak yapılan bir kesintidir bu ve günlük yüzbinde 6,25 den fazla olamamaktadır.
Fakat bu kesintiye ilişkin sözleşmede 5 senesini dolduran katılımcılar için 2021 yılından itibaren belli oranlara göre iadeler söz konusudur. Bu oranlara ilişkin rakamsal detayları şuan kafa karışıklığı olmaması için burada detaylandırmıyorum, fakat bilgi isteyenler mail yolu ile iletişime geçebilirler. Fakat şunun özellikle altını çizmek isterim ki, bu iadelere hak kazanabilmek için sözleşme süresi içinde ödenmemiş katkı payının bulunmaması gerekmektedir.
Sistemin özellikle son şekline göre 2 konuya çok önem verilmesini tavsiye ediyorum.
- Düzenli katkı payın ödemelerininde aksaklık yaşamamalısınız. Tüm vadelerin ödenmesi büyük avantaj getiriyor.
- Sisteme emeklilik hakkını kazanmak hedefiyle giriş yapmalısınız. Fakat illa ki çıkmanız gereken bir durum varsa, 5 senelik zamanı doldurup çıkmanızda yarar var.
Bireysel emeklilik sistemi ile ilgili çıkartılan her yeni yönetmelik, katılımcılar lehine gelişim sağlamaktadır. Bu yeni yönetmelik de hepimiz için hayırlı olsun.